Κατηγορίες
ΑΡΘΡΑ

Δουλεία Ανθρώπων και Ζώων: Ιστορία και Ρητορική

 

Φέτος, οι υπεύθυνοι της Google για τα ζώα κάλεσαν την Ingrid Newkirk, διευθύνουσα σύμβουλο της PETA, να μιλήσει στα κεντρικά γραφεία τους. Η Newkirk σχεδίαζε να συζητήσει για την προκατάληψη που διέπει τον ρατσισμό, τον σεξισμό και τον σπισισμό. Όταν ορισμένοι υπάλληλοι της Google άκουσαν ότι επρόκειτο να συγκρίνει τον ρατσισμό με τον σπισισμό, παραπονέθηκαν και η Google της απαγόρεψε να δώσει την ομιλία, ενώ η Newkirk είχε ήδη φτάσει στα γραφεία τους.

Μετά την εκδήλωση, η Google αποφάσισε να ελέγξει όλες τις ομιλίες που έδωσαν τα μέλη εξωτερικών οργανώσεων. Επίσης αποφάσισε να απαγορεύσει κάθε ομιλία που συνέκρινε τον ρατσισμό με τον σπισισμό.

Οι ακτιβιστές για τα Δικαιώματα των Ζώων, στην προσπάθειά τους να περιγράψουν την εκμετάλλευση, συχνά επικαλλούνται την ομοιότητα του βασανισμού ανθρώπων και ζώων και τον τρόπο με τον οποίο αυτοί συσχετίζονται, συμπεριλαμβανομένου του είδους της σκληρότητας και της υποκείμενης αιτιολογίας. Μία από τις συγκρίσεις που έχουν γίνει είναι η ομοιότητα της δουλείας των ανθρώπων με αυτή των ζώων.

Αλλά παρά τις ομοιότητες, μερικοί άνθρωποι προσβάλλονται και πιστεύουν ότι η σύγκριση αυτή αποτελεί ιδιοποίηση ή εκμετάλλευση της Αφροαμερικάνικης ιστορίας από μια ομάδα βίγκαν που στην πλειοψηφία της αποτελείται από λευκούς ανθρώπους. Άλλοι πιστεύουν ότι είναι φανατισμός.

Σε ένα πρόσφατο άρθρο στο Culture and Ethics ο Wesley J. Smith χαρακτήρισε τη σύγκριση μεταξύ της ιδιοκτησίας ζώων και της δουλείας ανθρώπων πριν τον Αμερικανικό Εμφύλιο Πόλεμο σαν μια "αποτρόπαια σύγκριση". Κατέληξε λέγοντας ότι μια τέτοια σύγκριση είναι "μισανθρωπική" και "ρατσιστική".

Έτσι, στην προσπάθειά του να καταργήσει ή τουλάχιστον να μετριάσει, τον σπισισμό, το κίνημα για τα Δικαιώματα των Ζώων κινδυνεύει να χαρακτηρισθεί ως ρατσιστικό και μισανθρωπικό: ένας σαφέστατα τοξικός συνδυασμός.

Όταν τα ζώα συγκρίνονται με τους σκλάβους, οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν ότι η σύγκριση αφορά τη δουλεία στην Αμερική και συχνά είναι η αλήθεια, τα χρησιμοποιούμενα γραφικά δείχνουν Αφροαμερικανούς σκλάβους. Αυτό συμβαίνει ως επί το πλείστον εξαιτίας της σχετικά πρόσφατης εμφάνισης της δουλείας στην Αμερική και των διαθέσιμων φωτογραφιών και εικονογραφήσεων. Αλλά η σύγκριση δεν αφορά την Ante-Bellum Αμερικανική δουλεία. Αφορά τον ίδιο τον θεσμό της δουλείας.

sklavia zoon kai anthropon -spisismos

Αν θες να μάθεις ποιά θα ήταν η θέση σου ως προς την δουλεία πριν τον Πόλεμο, μη κοιτάς ποιά είναι η θέση σου ως προς την σκλαβιά σήμερα. Δες ποιά είναι η θέση σου ως προς τα Δικαιώματα των Ζώων. ~ Paul Watson

Η δουλεία είναι μια αρχαία πρακτική που υπήρχε στα περισσότερα μέρη του κόσμου. Υπήρχε στην Αφρική, στη Μέση Ανατολή και μεταξύ των Αζτέκων του Μεξικού και των Μάγια της Κεντρικής Αμερικής (1). Η πρώτη ιστορική αναφορά στους σκλάβους γίνεται στον Κώδικα του Χαμουραμπί το 1860 π.Χ. και η πρώτη βιβλική αναφορά βρίσκεται στη Γένεση.

Η ανθρώπινη δουλεία ήταν υποπροϊόν του πολιτισμού. Απαιτούσε έναν μόνιμα εγκατεστημένο πληθυσμό σε έναν τόπο, όπως αυτόν της πόλης-κράτους Σουμερία, που στηρίζονταν στη γεωργική οικονομία για την προμήθεια τροφίμων. Η Σουμερία ήταν ένα αστικό κέντρο με κοινωνική διαστρωμάτωση, με τους φτωχούς/σκλάβους να αποτελούν την κατώτερη τάξη και τους πλούσιους δουλοκτήτες την ανώτερη.

Ωστόσο, η σκλαβιά των ζώων είναι πολύ παλαιότερη από την ανθρώπινη δουλεία, με τις ρίζες της να βρίσκονται αρκετές χιλιάδες χρόνια νωρίτερα στην Νεολιθική (Αγροτική) Επανάσταση. Η Νεολιθική Επανάσταση εισήγαγε τη φύτευση και τη συγκομιδή του δίκοκκου και του μονόκοκκου σιταριού και του μπιζελιού, που παράγονταν πλέον σε μια κλίμακα πολύ μεγαλύτερη από αυτή που κατάφερναν οι προηγούμενες τροφοσυλλεκτικές κοινότητες. Οι πρώτοι αυτοί αγρότες άρχισαν επίσης να εξημερώνουν τους άγριους προγόνους ζώων όπως των προβάτων, των κατσικιών και των αγελάδων, των οποίων η εργασία όργωνε τη γη τους και έσερνε τα φορτάμαξά τους και των οποίων τα σώματα έτρεφαν τον αυξανόμενο πληθυσμό τους. Οι απόγονοι αυτών των ζώων υπάρχουν σήμερα στις φάρμες και στα σφαγεία.

anthropini kyriarxia spisismos ektrofi goyrouniou

Η εξημέρωση των ζώων ήταν βίαιη. Τα άρπαξαν από το φυσικό περιβάλλον τους, τα καταρράκωσαν και τα εκπαίδευσαν να φορούν χάμουρα και ζυγούς και τα εξανάγκασαν να εργαστούν. Όλα τα ζώα που χρησιμοποιήθηκαν σαν υποζύγια χτυπήθηκαν με μαστίγια και βουκέντρες. Εκτράφηκαν για τα χαρακτηριστικά που εξυπηρετούσαν καλύτερα τις ανθρώπινες ανάγκες και η ζωή τους παρέμεινε υπό τον απόλυτο έλεγχο των ανθρωπίνων αφεντάδων τους.

Έτσι, ενώ η δουλεία των ανθρώπων και των ζώων δεν είναι ακριβώς η ίδια από την άποψη του χρόνου και των συνθηκών που συνέβησαν, μοιράζονται πολλές ομοιότητες, καθώς, τόσο ο άνθρωπος όσο και τα ζώα υποτάχθηκαν, ελέγχθηκαν και κακοποιήθηκαν.

Τόσο οι άνθρωποι, όσο και τα ζώα δούλοι ήταν ιδιοκτησία κάποιου και ως τέτοια μπορούσε να αγοράζεται και να πωλείται. Τόσο οι οικογένειες των ανθρώπων σκλάβων όσο και των ζώων διαλύονταν σύμφωνα με τη θέληση του ιδιοκτήτη.

- Οι θηλυκοί δούλοι μπορούσαν να βιαστούν από εκείνους που τους κατείχαν. Οι αρσενικοί σκλάβοι συχνά ευνουχίζονταν και η σουμερική λέξη για ένα ευνουχισμένο ανθρώπινο σκλάβο, amar-kud, ήταν η ίδια λέξη που χρησιμοποιούνταν και για τα νεαρά ευνουχισμένα γαϊδούρια, άλογα και βόδια.

- Η αναπαραγωγή των ζώων εξακολουθεί να ελέγχεται από τους ανθρώπους, ενώ οι αγελάδες γαλακτοπαραγωγής γονιμοποιούνται τεχνητά, πρακτική που πολλοί συγκρίνουν με βιασμό. Οι ταύροι υποβάλλονται σήμερα σε ηλεκτρο-πρωκτική διέγερση προκειμένου να τους αρπάξουν το σπέρμα και τα αρσενικά ζώα που δε χρησιμοποιούνται για αναπαραγωγή ευνουχίζονται. Έτσι, τόσο τα αρσενικά όσο και τα θηλυκά ζώα υποβάλλονται σε πρακτικές που αν γίνονταν σε ανθρώπους θα χαρακτηρίζονταν ως σεξουαλικά εγκλήματα (2).

- Η μεταχείριση τόσο των ανθρωπίνων όσο και των μη ανθρώπινων σκλάβων ήταν σκληρή και περιελάμβανε ξυλοδαρμούς, μαρκάρισμα, αλυσόδεση και τη χρήση μεταλλικών περιλαίμιων και φίμωτρων.

- Οι άνθρωποι δούλοι εξαναγκάζονταν σε φρικιαστικά θαλάσσια ταξίδια από την Αφρική προς την Αμερική. Τα ζώα δούλοι υφίστανται σήμερα εξίσου φριχτές συνθήκες μεταφοράς τόσο στη ξηρά όσο και στη θάλασσα.

Ωστόσο, υπάρχουν επίσης διαφορές μεταξύ των ανθρώπων σκλάβων και των ζώων σκλάβων.

- Τα ζώα σκλάβοι έχουν υποστεί πολύ περισσότερα βασανιστήρια και σε μεγαλύτερο αριθμό και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σε σχέση με τους ανθρώπινους δούλους.

- Τα ζώα εκτρέφονται για εκμετάλλευση και γεννιούνται για να δολοφονηθούν. Είναι απλώς πόροι και πρώτες ύλες για ανθρώπινη χρήση όπως τρόφιμα, ρούχα, έπιπλα και χρησιμεύουν ως συστατικά των περισσότερων πραγμάτων που χρησιμοποιούμε.

- Σε αντίθεση με την ανθρώπινη δουλεία, η σκλαβιά των ζώων συνεχίζεται ανοιχτά μέχρι σήμερα και είναι απόλυτα αποδεκτή ως μέρος της ζωής σε κάθε χώρα. Κατά τη διάρκεια της ανθρώπινης βαρβαρότητας σε αυτόν τον πλανήτη, "τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί με την τυραννία των ανθρώπων πάνω στα ζώα, ούτε καν η σκληρότερη και η πιο καταπιεστική τυραννία που άσκησε άνθρωπος εναντίον ανθρώπου". (Manifesto E.A.S.)

mia kota ston dromo gia to sfageio

Έτσι, η δουλεία ορίζεται νομικά ως ένα σύστημα στο οποίο εφαρμόζεται το ιδιοκτησιακό δίκαιο στους ανθρώπους. Είναι ένας θεσμός που βασίζεται σε μια άνιση σχέση και έχει ως αποτέλεσμα την κυριαρχία και την καταπίεση των αδύναμων από τους ισχυρούς.

Τα ζώα πληρούν τον ορισμό των δούλων εκτός από ένα σημείο - το είδος τους. Και εδώ είναι η ουσία. Το γεγονός ότι δεν είναι άνθρωποι είναι αυτό που επιτρέπει να συνεχίζεται ο έλεγχος και η εκμετάλλευσή τους. Η αναφορά στα ζώα ως δούλους δεν είναι ρατσιστική. Πολλές εθνοτικές ομάδες υπήρξαν θύματα στη μακρά ιστορία της δουλείας. Δεν είναι σφετερισμός της δουλείας των μαύρων· καμία ομάδα δεν μπορεί να έχει δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας σε ένα παγκόσμιο θεσμό (3).

Οι επιθέσεις κατά του κινημάτων των Δικαιωμάτων των Ζώων για τη χρήση της σύγκρισης ανθρώπινων και μη δούλων είναι ένας τρόπος να παραμείνουν τα ζώα στην ίδια κατάσταση. Επιδιώκει να μας στερήσει τη ρητορική - τις παρομοιώσεις, τις μεταφορές και τις αναλογίες - που διευκρινίζουν και που εξηγούν. Είναι γλωσσολογικός σπισισμός.

Ο Wesley J. Smith σημειώνει ότι συγχωνεύοντας την έννοια των "δικαιωμάτων" ώστε να συμπεριλάβει και τα μη ανθρώπινα ζώα επιδιώκεται "να καταστραφεί η ανθρώπινη ιδιαιτερότητα και να συντριβεί το καθεστώς που μας θέλει ως τα όντα που φέρουν κατά αποκλειστικότητα δικαιώματα..." Με άλλα λόγια, λέει πως πρέπει να διατηρηθεί ο σπισισμός που κατοχυρώνεται με τη θρησκεία, τον νόμο και τον πολιτισμό.

Προτείνω να μην πέσουμε στο σφάλμα μιας τέτοιας πολιτικής ορθότητας.

Αν θέλουμε στα αλήθεια να καταστρέψουμε τον διαχωρισμό των ειδών, μπορούμε να ξεκινήσουμε με το να μην επιτρέπουμε στην "αστυνομία των λέξεων" να απαιτεί να χρησιμοποιούμε τη γλώσσα που συντηρεί τον σπισισμό.

 

Το άρθρο είναι μετάφραση του άρθρου της Marcia Mueller "Human Slaves and Animal Slaves: The History and the Rhetoric"

Σημειώσεις:

(1) Δουλεία υπήρξε και στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Αρχαίας Ελλάδας και της Ρώμης. Από τα προϊστορικά χρόνια η δουλεία θεωρούνταν ένα "εθιμικό δικαίωμα" των πολιτών που διέμεναν μόνιμα σε έναν τόπο και η κατοχή δούλων ήταν μια απόλυτα νόμιμη κατάσταση. Ένας δούλος, ειδικά αν ανήκε σε άλλη φυλή ή εθνότητα, έχανε την ιδιότητα του ως υποκείμενο και μετατρεπόταν σε αντικείμενο για τον νόμο. Ακριβώς ότι συμβαίνει και με τα ζώα μέχρι και σήμερα.

(2) Η επέμβαση στην αναπαραγωγή των ζώων, δηλαδή η τεχνητή γονιμοποίηση των θηλυκών και η συλλογή σπέρματος των αρσενικών, είναι σήμερα ο κανόνας στην εκτροφή των ζώων "φάρμας" (αγελάδες, πρόβατα, κατσίκια, γουρούνια). Εκτός από τα ζώα "φάρμας" τεχνητή σπερματέγχυση γίνεται ενίοτε και σε άλογα, σκυλιά, γατιά, σε ζώα ζωολογικών κήπων, θαλάσσιων πάρκων κλπ.

Έτσι η πλειοψηφία των θηλυκών ζώων που εκτρέφονται υπόκεινται σε τεχνητή γονιμοποίηση. Συνήθως το ζώο ακινητοποιείται με χρήση διαφόρων κατασκευών και ο καθετήρας που περιέχει το σπέρμα (συχνά μαζί με το χέρι του εργάτη) εισάγεται στα γεννητικά του όργανα. Η διαδικασία είναι βίαιη, το ζώο δε δίνει ποτέ τη συγκατάθεσή του και ως εκ τούτου μπορεί να χαρακτηρισθεί ως βιασμός.

Η σπερματοληψία από τα αρσενικά ζώα γίνεται με διάφορες μεθόδους. Μια εξ αυτών που είναι και η πιο... παραδοσιακή είναι ο αυνανισμός του ζώου από τον κτηνοτρόφο μέχρι αυτό να εκσπερματώσει. Μια άλλη είναι η χρήση τεχνητού κόλπου που προσομοιάζει με τον κόλπο του θηλυκού ζώου, ενώ η πιο διαδεδομένη σήμερα είναι η είσοδος στον πρωκτό του αρσενικού ενός ηλεκτροδιεγέρτη, ο οποίος στο κατάλληλο σημείο, με ηλεκτρικές εκκενώσεις βαθμιαία αυξανόμενης τάσης και σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα, ερεθίζει τον προστάτη αδένα και το ζώο εκσπερματίζει. Επίσης μια διαδικασία βίαιη για την οποία το ζώο δε δίνει ποτέ τη συγκατάθεσή του και ως εκ τούτου μπορεί να χαρακτηρισθεί ως βιασμός (σε ανθρώπους που εξαιτίας παθολογικών καταστάσεων δεν μπορούν να εκσπερματίσουν και επιθυμούν να αναπαραχθούν η ίδια μέθοδος εφαρμόζεται με ολική αναισθησία και φυσικά με τη συγκατάθεση του ατόμου).

Τέλος τα αρσενικά ζώα που προορίζονται για ανθρώπινη κατανάλωση ευνουχίζονται ώστε "να βελτιωθεί η ποιότητα του κρέατος", δηλαδή να μην έχει την οσμή που είναι γνωστή ως "γενετήσια οσμή". Εκτιμάται ότι στην ΕΕ το 80 % των αρσενικών ζώων ευνουχίζονται!

(3) Αντίστοιχα φαινόμενα έχουν εμφανισθεί και από ανθρώπους που δηλώνουν προσβεβλημένοι από τη χρήση της λέξεως Ολοκαύτωμα για την περιγραφή της κατάστασης που βιώνουν τα μη ανθρώπινα ζώα. Άλλοι άνθρωποι επίσης προσβάλλονται όταν λέξεις όπως βιασμός και δολοφονία χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν τις πρακτικές των ανθρώπων προς τα ζώα. Αυτό που φαίνεται (ηθελημένα) να αγνοούν όλοι αυτοί, είναι πως δικαιώματα όπως αυτό στη ζωή, στην ελευθερία και την αυτοδιάθεση δεν είναι αποκλειστικά ανθρώπινα προνόμια. Ομοίως οι λέξεις που εκφράζουν την καταπάτηση δικαιωμάτων και τη μαζική εξόντωση, όπως δουλεία, ολοκαύτωμα, γενοκτονία, βιασμός δολοφονία κλπ δε βρίσκουν εφαρμογή μόνο όταν τα θύματα είναι άνθρωποι.

Σε όλους αυτούς τους αμετανόητους σπισιστές οφείλουμε να υπενθυμίζουμε ότι σε ηθικό επίπεδο τα ανθρώπινα και τα μη-ανθρώπινα ζώα είναι ίσα!

"Στη συμπεριφορά τους απέναντι στα ζώα, όλοι οι άνθρωποι είναι Ναζί. Οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται την καταπίεση έντονα όταν είναι οι ίδιοι θύματα. Διαφορετικά, θυματοποιούν τυφλά και χωρίς σκέψη."- Isaac Bashevis Singer